Калядная містэрыя Жаніцьба Цярэшкі

На другі дзень Раства на Падзвінні і ў Цэнтральнай Беларусі спрадвеку ладзіцца калядная містэрыя Жаніцьба Цярэшкі – адметны прыклад т.зв. «хатніх цырымоній» беларусаў, у якіх міфапаэтычны светапогляд злучаны з адаптацыяй да прыроднага і сацыяльнага асяроддзя. Сёлета традыцыйныя «Калядкі ва ўніверсітэце культуры і мастацтваў» старшы выкладчык Таццяна Пладунова разам са сваімі студэнтамі па класе фальклорнага выканальніцкага майстэрства і гледачамі правяла ў форме гэтай архаічнай дзеі.


Асновай для мастацкай рэканструкцыі свята з’явіліся антрапалагічныя экспедыцыі кафедры этналогіі і фальклору БДУКМ у вёскі Бабынічы і Мураўшчына Полацкага раёна (2002 год, экспедыцыя Таццяны Пладуновай і Эвеліны Шчадрыной) і ў вёскі Шо і Івесь Глыбоцкага раёна (2012 год, палявая практыка студэнтаў кафедры п/к Таццяны Пладуновай). Спевы, традыцыйная пластыка, найгрышы на музычных інструментах былі запісаны ад носьбітаў Любові Хрол і Марыі Сяліцкай (спевы, народная проза, правядзенне абрада), Васіля Радзюша (дыятанічныя цымбалы).


Як была некалі «ў традыцыі» ў час містэрыі ва ўніверсітэце гучалі беларуская дуда, традыцыйная скрыпка і дыятанічныя цымбалы. Апошнія, дарэчы, былі набытыя студэнтамі за кошт прэміі Фонда Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы таленавітай моладзі, якую фальклорны гурт БДУКМ «Талака» атрымаў за Гран-Пры на ІІ Міжнародным конкурсе «Как на речке было на Фонтанке» (Санкт-Пецярбург, 2013).


Абрадавая дзея са спевамі, танцамі і імправізацыйнымі папеўкамі-цярэшкамі, у час якой трэба карнавальна «перажаніць» усіх прысутных (якіх жартоўна завуць «дзядулькамі» і «бабулькамі»), перарасла ў масавую дударскую «Лявоніху», якой абавязкова павінна завяршацца Жаніцьба Цярэшкі. Да радасці гледачоў, у коле «Лявоніхі» маглі (разам са спраўляўшымі Цярэшку) прайсці з танцам усе жадаючыя.